ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ 2023-2024

1^η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΑΙ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΩ – ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΗ

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ: ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ, ΣΥΜΠΕΡΙΛΗΨΗ

ΤΙΤΛΟΣ: “Κι αν ήμουν εγώ;”

Στα πλαίσια μίας δημοκρατικής και πολυπολιτισμικής κοινωνίας η ανάγκη για συνεργασία, σεβασμό, αποδοχή του άλλου και επίλυση προβλημάτων καθίσταται απαραίτητη. Tο παρόν Πρόγραμμα Καλλιέργειας Δεξιοτήτων βασίζεται στην εκμάθηση μέσω επίλυσης προβλήματος, καθώς τα παιδιά αφορμούμενα από το πρόβλημα, διερευνούν, δοκιμάζουν, ανακαλύπτουν και σχεδιάζουν δράσεις προκειμένου να οδηγηθούν στη λύση. Η μάθηση πλαισιώνεται από τη σύνδεση της εμπειρίας των παιδιών (learning by doing), της συνεργασίας μέσα από την συνύπαρξη ως μέλος ομάδας ομοτίμων, με τον αναστοχασμό των καθημερινών βιωμάτων.

Στόχοι του προγράμματος είναι η καλλιέργεια δεξιοτήτων μάθησης του 21^ου αι., όπως κριτική σκέψη, επικοινωνία, συνεργασία, δημιουργικότητα καθώς και δεξιότητες ζωής και δεξιότητες του Νου για παιδιά, μελλοντικούς ενεργούς πολίτες σύμφωνα με το Πλαίσιο Αναφοράς Ικανοτήτων για Δημοκρατικό Πολιτισμό (2018), οι οποίοι θα είναι κριτικά και δημιουργικά σκεπτόμενοι, υπεύθυνοι και ψηφιακά εγγράμματοι. Σε αυτό το πλαίσιο, το πρόγραμμα εμπλουτίζεται επιπλέον από δραστηριότητες δημιουργίας ψηφιακού υλικού καθώς η ανάγκη για μελλοντικούς πολίτες ψηφιακά εγγράμματους είναι καθοριστική. Παράλληλα μέσω του προγράμματος καλλιεργείται ο σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα και στη διαφορετικότητα, η αντιμετώπιση των διακρίσεων, η κοινωνική ευαισθησία, η επίλυση συγκρούσεων, συμπερίληψη.

2^η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΖΩ ΚΑΛΥΤΕΡΑ – ΕΥ ΖΗΝ

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ: ΥΓΕΙΑ: ΔΙΑΤΡΟΦΗ – ΑΥΤΟΜΕΡΙΜΝΑ, ΟΔΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

ΤΙΤΛΟΣ: “Μες στο σπίτι ας προσέχω, ατυχήματα μην έχω”

Ως ατύχημα ορίζεται “η σωματική βλάβη που προκύπτει από την οξεία έκθεση σε ενέργεια (μηχανική, θερμική, ηλεκτρική, χημική) σε βαθμό που ξεπερνά το όριο της φυσιολογικής ανοχής ή αλλιώς ως το αποτέλεσμα μιας έλλειψης ενός ή περισσότερων ζωτικών στοιχείων, όπως η θερμότητα και το οξυγόνο και που μπορεί να προκληθεί ακούσια ή εκούσια” (Hockenberry, J.M. & Wilson, D. 2011) Τα παιδικά ατυχήματα ταξινομούνται σε τρεις κατηγορίες: Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται τα ατυχήματα που συμβαίνουν στο σπίτι και στον περιβάλλοντα χώρο (πτώσεις, εισρόφηση ξένων σωμάτων, πνιγμός και πνιγμονή, εγκαύματα, ηλεκτροπληξίες, δηλητηριάσεις), στη δεύτερη κατηγορία εντάσσονται τα ατυχήματα που συμβαίνουν έξω από το σπίτι (τροχαία ατυχήματα αθλητικά ατυχήματα στο σχολείο στην παιδική χαρά και παιδότοπους) και στην τρίτη εντάσσονται τα μη ταξινομήσιμα ατυχήματα όπως τα περιβαλλοντικά (πυρκαγιές, σεισμοί, πλημμύρες), η βία και η κακοποίηση, οι αυτοκτονίες (Τσουμάκας, 2006)
Ειδικότερα,  τα ατυχήματα στο σπίτι είναι συχνό φαινόμενο στα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Η αυξημένη συχνότητα των παιδικών ατυχημάτων οφείλεται στις ιδιαιτερότητες της παιδικής ηλικίας όπως περιέργεια, έμφυτη λαχτάρα των παιδιών για μάθηση και εξερεύνηση, μικρή αντίληψη του κινδύνου κ.ά., με πιο κοινά τις πτώσεις, τα εγκαύματα και τις δηλητηριάσεις. Τα περισσότερα παιδιά έχουν βιώσει τέτοιες εμπειρίες και ο σκοπός του προγράμματος είναι η ευαισθητοποίηση και η ενημέρωσή τους σχετικά με τους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης των παιδικών ατυχημάτων στον χώρο του σπιτιού.
Πρόληψη ατυχημάτων δεν σημαίνει “φοβάμαι τα πάντα”, σημαίνει “σκέφτομαι πριν κάνω κάτι, για να αποφύγω ένα ατύχημα” » https://m.naftemporiki.gr/story/1683553- 21-1-2021. Όσον αφορά στα μέτρα πρόληψης απαιτείται να είναι αυξημένα με προέχουσα την παθητική ασφάλεια, δηλαδή το ασφαλές περιβάλλον ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά του παιδιού (Πετρίδου, 2005) ώστε να αποτρέπονται ατυχήματα και τραυματισμοί. Όσο πιο καλά οργανωμένο είναι το περιβάλλον στο οποίο ζουν τα παιδιά, τόσο ενισχύεται η ανεξαρτησία και η ασφάλειά τους, καθώς και οι οικογενειακές σχέσεις. Συνεπώς η καλή οργάνωση του  σπιτιού και η σωστή εκπαίδευση των παιδιών θα βοηθήσει σημαντικά στην πρόληψη και συνεπώς στον περιορισμό των παιδικών ατυχημάτων στο σπίτι.
Στόχοι του προγράμματος είναι οι μαθητές/τριες να μπορούν να: αναγνωρίζουν τις επικίνδυνες συμπεριφορές στο σπίτι, τους τρόπους προστασίας, καθώς και κανόνες ασφαλείας (γνώσεις), να αυτορρυθμίζουν τη συμπεριφορά τους (δεξιότητες) και να αναπτύξουν υπευθυνότητα (στάσεις).

Το ψηφιακό βίβλίο που δημιούργησαν τα παιδιά με κάποια από τα “ΔΕΝ” για την πρόληψη ατυχήματων…

https://read.bookcreator.com/zDjYBOgyX9fS8wDAiRhhkIblulw1/Eto6pEvOS5y-qrhAX0ZzIg

3^η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΗΤΑ: ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ: ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ

ΤΙΤΛΟΣ: “STEAM και η ΓΗ γυρίζει…”

 Η μεθοδολογία STEAM προσφέρει τη δυνατότητα σε παιδαγωγούς και δασκάλους να χρησιμοποιούν διδακτικές-μαθησιακές στρατηγικές βασισμένες σε προγράμματα που εμπλέκουν και τους 5 τομείς-πεδία (φυσικές επιστήμες, τεχνολογία, επιστήμες των μηχανικών, τέχνες, μαθηματικά) και δημιουργούν ένα περιβάλλον μάθησης χωρίς αποκλεισμούς, όπου όλοι οι μαθητές μπορούν να συμμετάσχουν και να συνεισφέρουν. Σε αντίθεση με τα πιο παραδοσιακά μοντέλα διδασκαλίας, οι εκπαιδευτικοί που χρησιμοποιούν τη μεθοδολογία STEAM ακολουθούν προσεγγίσεις στο πλαίσιο των οποίων οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να καλλιεργούν και να ενισχύουν πολλές και σημαντικές δεξιότητες.

Το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα  έχει ως στόχο με βάση τις αρχές του εποικοδομητισμού και με μεθόδους διερευνητικής μάθησης οι μαθητές να σκεφτούν και να βρουν απαντήσεις σε ερωτήσεις για το διάστημα και για το γεγονός ότι οι πλανήτες δεν είναι απομονωμένοι ο ένας από τον άλλον, αλλά αλληλοεξαρτώμενοι καθώς η Σελήνη περιστρέφεται γύρω από τη Γη, η Γη, μαζί με επτά άλλους πλανήτες, περιστρέφεται γύρω από τον Ήλιο και ο Ήλιος, με τη σειρά του, περιστρέφεται γύρω από το κέντρο του γαλαξία μας. Η Σελήνη, η Γη και ο Ήλιος αποτελούν τα τρία ουράνια σώματα τα οποία σχηματίζουν ένα ολοκληρωμένο σύστημα, με την εναλλαγή ημέρας/νύχτας, τις εκλείψεις και τις εποχές που προκύπτουν από τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των σωμάτων αυτών και με τις οποίες οι μικροί μαθητές θα πειραματιστούν και θα γνωρίσουν με βιωματικό τρόπο.

Μέσα από πειράματα, εξοικείωση με συγκεκριμένα εκπαιδευτικά λογισμικά, δημιουργία μηχανικών κατασκευών, καλλιέργεια της μαθηματικής σκέψης και εξοικείωση με βασικές αρχές προγραμματισμού και αλγοριθμικής σκέψης τα παιδιά θα έρθουν σε επαφή με τη φιλοσοφία του STE(A)M η οποία βασίζεται στην επιστήμη με βάση την έρευνα (IBSE) υιοθετώντας την αρχή του John Dewey ότι η εκπαίδευση ξεκινά με περιέργεια (Savery, 2006) προτρέποντας τους μαθητές να περάσουν από όλα τα στάδια της επιστημονικής έρευνας: να θέσουν μια ερώτηση, να αναπτύξουν μια υπόθεση, να σχεδιάσουν πώς να δοκιμάσουν αυτήν την υπόθεση, να συλλέξουν δεδομένα, να αναλύσουν τα αποτελέσματα και να τα μοιραστούν με τους συμμαθητές (Pedaste et al. 2015). Το IBSE είναι ιδανικό για την επιστημονική εκπαίδευση, γιατί κάνει τη διδασκαλία περισσότερο πρακτική, εφόσον οι μαθητές μαθαίνουν πώς να διατυπώνουν ερωτήσεις απαντήσεις μέσω πειραματισμού, ενώ ο δάσκαλος έχει και έναν διαμεσολαβητικό ρόλο και έναν ρόλο εκπαιδευτή.

4^η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΗΤΑ: ΦΡΟΝΤΙΖΩ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ: ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ – ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ

ΤΙΤΛΟΣ: “Θάλα-SoS-α χωρίς πλαστικά”

Σκοπός του προγράμματος είναι οι μαθητές και οι μαθήτριες να αποκτήσουν θετική στάση σχετικά με τη μείωση των πλαστικών απορριμμάτων, αναγνωρίζοντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που έχουν ειδικότερα στη θαλάσσια ζωή, να αναστοχαστούν ως προς την προσωπική τους ευθύνη και να υιοθετήσουν συγκεκριμένες συμπεριφορές που συμβάλλουν θετικά στη μείωση των πλαστικών απορριμμάτων στην καθημερινή ζωή.
Ερευνητικά αναδεικνύεται ότι τα μικρά παιδιά αναγνωρίζουν τη ρύπανση της θάλασσας και τη μόλυνση του νερού, όπως και τη μόλυνση του εδάφους και αναγνωρίζουν τις επιπτώσεις στα ζώα και στον άνθρωπο. Ωστόσο, αν και αντιλαμβάνονται ότι συμβάλλουν στην παραγωγή απορριμμάτων, είναι αναγκαίο να καλλιεργηθεί η προσωπική τους υπευθυνότητα, ώστε να συμμετέχουν ενεργά σε πρακτικές μείωσης των απορριμμάτων (Δημητρίου & Χρηστίδου, 2004), καθώς τα περισσότερα θεωρούν ότι δεν μπορούν ή δεν ξέρουν πώς να συμβάλλουν στην
αντιμετώπιση του προβλήματος της μείωσης των απορριμμάτων (Ηλιοπούλου,2011). Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς των μαθητών/-τριών σε θέματα διαχείρισης απορριμμάτων παίζει το σχολείο. Όσο αυξάνεται η γνώση σε σχέση με τα ζητήματα αυτά, αυξάνεται και η πιθανότητα να υιοθετήσουν θετικές περιβαλλοντικές συμπεριφορές, ενώ η μη επεξεργασία τέτοιων θεμάτων στις μικρές
ηλικίες ή η παροχή αποσπασματικής γνώσης ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για τις ελλιπείς ή λανθασμένες αντιλήψεις των μικρών παιδιών για τα απορρίμματα και τη διαχείρισή τους (Λούκας, 2015).
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα στοχεύει να δράσει μετασχηματιστικά, εμπλέκοντας τους/τις μαθητές/-τριες σε δραστηριότητες που προωθούν τις θετικές περιβαλλοντικές συμπεριφορές στην καθημερινή πρακτική, ενθαρρύνοντας, έτσι, και τους γονείς τους, αλλά και άλλους, να υιοθετήσουν αυτές τις συμπεριφορές.
Ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη των δραστηριοτήτων των Εργαστηρίων έγινε με βάση στρατηγικές διδασκαλίας που αντιστοιχούν στον κοινωνικό εποικοδομισμό και στις κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες μάθησης. Εφαρμόζεται η καθοδηγούμενη ανακάλυψη, ως βασική διδακτική στρατηγική, σύμφωνα με την οποία η γνώση οικοδομείται μέσα από τη εξαγωγή συμπερασμάτων, κανόνων και αρχών, ως
αποτέλεσμα εμπειριών, για τη λύση ενός πραγματικού προβλήματος (ΙΤΥΕ ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ, ΙΕΠ, 2019).
Επιπλέον, εφαρμόζεται η εργασία σε ομάδες, για τη σύνθεση ενός κοινού έργου, η οποία βασίζεται στις κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες μάθησης, σύμφωνα με τις οποίες η διαδικασία της μάθησης επιτυγχάνεται μέσα από την αλληλεπίδραση των μαθητών/-τριών με το κοινωνικό τους περιβάλλον, π.χ. ομηλίκους, ενήλικες, κοινωνικοπολιτισμικές συνθήκες (ΙΤΥΕ-ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ, ΙΕΠ, ό.π.).
Στις παραπάνω διδακτικές προσεγγίσεις ο ρόλος του/της εκπαιδευτικού είναι καθοδηγητικός, υποστηρικτικός και συντονιστικός και η διδακτική διαδικασία έχει μαθητοκεντρικό χαρακτήρα (ΙΤΥΕ-ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ, ΙΕΠ, ό.π.).